ทำไมหมวกพยาบาลจึงมีรูปร่างเช่นนั้น

หมวกนั้นบางทีก็ไม่ได้มีไว้ใส่กันแดดกันฝน แต่มุ่งประโยชน์ในด้านความสวยงาม หรือเป็นสัญลักษณ์ เอกลักษณ์บางอย่าง

หมวกพยาบาลนั้นวิวัฒนาการมาจากหมวกของแม่ชีในศาสนาคริสต์ เพราะพยาบาลเริ่มต้นมาจากการที่ผู้ศรัทธาในพระเจ้า รวมกลุ่มกันทำงานช่วยเหลือดูแลผู้ป่วย

ในสมัยของ ฟลอเรนซ์ ไนติงเกล (ค.ศ. 1820-1910) สตรีชาวอังกฤษ ผู้มีชื่อเสียงในด้านการรักษาพยาบาลแผนปัจจุบัน หมวกเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องแบบนักเรียนพยาบาลในโรงเรียนของเธอ ในราวปี ค.ศ. 1900 ชุดสีขาวเป็นเครื่องแบบที่กำหนดให้ผู้สำเร็จการศึกษา จากโรงเรียนพยาบาลสวมใส่ ถือกันว่าสีขาวเป็นสีของผู้ที่สำเร็จการศึกษาแล้ว

ในประเทศไทย นักศึกษาพยาบาลในบางสถาบัน เช่น วิทยาลัยพยาบาลสภากาชาดไทย จะมีพิธีรับหมวก (capping ceremony) โดยนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ที่ผ่านการศึกษาสองเทอมแรกแล้ว จะเข้าพิธีรับหมวกในเดือนเมษายนของทุกปี ถือเป็นพิธีที่นักศึกษาพยาบาลทุกคนให้ความสำคัญ และตื่นเต้นมากที่จะได้สวมหมวกพยาบาล เพราะหมวกสีขาวนั้นเป็นเครื่องหมายว่าได้เข้าสู่การเป็นพยาบาลโดยสมบูรณ์ "ตั้งแต่หัวจรดเท้า"และตระหนักรู้ว่าจะต้องมีความรับผิดชอบต่อวิชาชีพ และต้องเป็นนางพยาบาลที่ดีตามความคาดหวังของสังคม

ดังนั้นหมวกพยาบาลจึงเป็นหมวกอีกชนิดหนึ่งที่ใช้เป็นเพียงสัญลักษณ์ว่า ผู้ที่ใส่นั้นเป็นบุคคลซึ่งได้รับการศึกษาวิชาการพยาบาล และพร้อมที่จะให้การดูแลผู้ป่วย เมื่อหมวกนั้นไม่ได้มีไว้ใส่กันแดดกันฝน การที่มันจะมีรูปร่างแปลกออกไปบ้าง หรือดูแล้วไม่น่าจะใช้ประโยชน์ได้จริง ก็ไม่น่าเป็นเรื่องที่เราจะต้องตั้งข้อสงสัยอีกต่อไป

ส่วนแถบสีดำที่อยู่บนหมวกพยาบาล พอจะใช้เป็นเครื่องสังเกตได้บ้างว่า เจ้าของหมวกนั้นจบการศึกษาระดับใด และเป็นหัวหน้าพยาบาลหรือไม่ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น พยาบาลในบ้านเรามีต้นสังกัดแตกต่างกันมากมาย เช่น สังกัดกระทรวงกลาโหม กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสุข และโรงพยาบาลเอกชน ซึ่งอาจจะมีข้อกำหนดเกี่ยวกับการติดแถบบนหมวกไม่เหมือนกัน ในที่นี้จะอธิบายในภาพรวม

ผู้ที่จบการศึกษาพยาบาลมีสองพวก

พวกแรกคือพยาบาลระดับต้น (เรียนสองปี) เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า พยาบาลเทคนิค (TN) จะติดแถบขนาดกว้างประมาณ 1 เซนติเมตรตลอดความกว้างของหมวก

ส่วนพยาบาลวิชาชีพ (RN -เรียนสี่ปี คุณวุฒิปริญญาตรี) จะติดแถบขนาดกว้างประมาณ 1.5 เซนติเมตรตลอดความกว้างของหมวก และถ้าเป็นหัวหน้าพยาบาลหรือหัวหน้าหอผู้ป่วย แถบจะกว้างขึ้นอีกเล็กน้อย ในบางโรงพยาบาลอาจให้ติดแถบกว้าง 1 เซนติเมตรสองแถบขนานกัน

มีข้อสังเกตว่าโรงพยาบาลทหารบางแห่ง เช่น โรงพยาบาลภูมิพลในสังกัดกองทัพอากาศ แถบบนหมวกพยาบาลจะเป็นสีน้ำเงินแทนที่จะเป็นสีดำ

ในโรงพยาบาลบางแห่งอีกเช่นกันอาจจะพบว่ามีพยาบาลที่ติดแถบหมวกเฉียงที่มุมด้านขวา นั่นคือตำแหน่งเจ้าหน้าที่พยาบาล หรืออาจเรียกได้ว่าผู้ช่วยพยาบาล ซึ่งปัจจุบันมีน้อยแล้ว ในบางแห่งอาจกำหนดให้ผู้ช่วยพยาบาลสวมเครื่องแบบเสื้อปกคอบัว

ในโรงพยาบาลสังกัดทบวงมหาวิทยาลัย เช่น ศิริราช รามาธิบดี หมวกพยาบาลจะเป็นสีขาวล้วนไม่ติดแถบใด ๆ ทั้งสิ้น

อย่างไรก็ตาม ระเบียบปฏิบัติเหล่านี้อาจแตกต่างกัน ถ้าข้อมูลที่เล่ามานี้ไม่ตรงกับที่ท่านเคยรู้มาก่อน ก็ขออย่าได้ว่ากัน !